لبنانی ها به دنبال انحصاری نمودن نام غذاهایشان

پس از سالها اشغال، جنگ و ویرانی روابط لبنان و اسرائیل همواره در آستانه تنش و تیرگی قرار دارد، اما آخرین درگیری بین این دو ریشه در آشپزی دارد. اهل غذا در لبنان در حال مبارزه بر علیه آن چیزی هستند که آنرا مصادره غذاهای لبنانی ها می نامند. این مصادره به زعم آنها از نخود سرخ شده در فلافل تا برغول (بلغور) مصرفی در تبوله را شامل می شود (تبوله را می توان دغدغه ملی لبنانی ها دانست – چندی پیش گروهی علاقه مند با تهیه یک و نیم تن تبوله رکورد جهان را شکستند۱).

فادی عبود، رئیس انجمن صنایع لبنانی۲، می گوید «در نمایشگاههای غذائی می بینید که بیشتر غذاهایی که در غرفه اسرائیل تحت عنوان غذاهای اسرائیلی تبلیغ و عرضه می شوند، در واقع غذاهای لبنانی هستند. ما یک فرهنگ چند هزار ساله داریم. الآن وقت آنست که بعضی حقایق گفته شوند».

عبود و دیگران مدعی هستند که مدارکی در دست دارند که ثابت می کند ۲۵ غذای سنتی دارای اصالت لبنانی هستند و این غذاها شایستگی آنرا دارند که تحت پوشش لایحه حمایت از خاستگاه محرز شده اتحادیه اروپا قرار گیرند. این بدین معنی است که یک محصول با نام مشخص تنها در صورتیکه در منشاء و خاستگاه اولیه خود تهیه و تولید شده باشد، می تواند تحت آن نام  تبلیغ و فروخته شود. لبنان برای شناخته شدن به عنوان یک خاستگاه غذائی محرز شده در انتظار داوری اتحادیه اروپا است، لیکن برای بازارهای خارج اروپا به رای سازمان تجارت جهانی در این زمینه نیاز دارد.

با توجه به تجربه سال ۲۰۰۲ که طی آن تنها پنیرهای تولید شده در یونان می توانند فِتا نامیده شوند و با اعتراض شدید تولید کنندگان دانمارکی و آلمانی مواجه شد، قبل از آنکه در مورد منشاء و خاستگاه یک غذا حکمی صادر شود برای آن پرونده های قطوری تشکیل می شود. اما در منطقه ای که اهمیت غذا به عنوان یک منشاء هویت و غرور ملی کمتر از مرز نیست، این حرکت باعث بروز برخی اختلافات و اظهار نظرها نیز شده است.

رابعه عبدالله که در فست فود مشهور King of Potatoes واقع در خیابان حمراء (که قلب تجاری بیروت است) مسئول سرخ کردن فلافل است، می گوید: «او کاملاً اشتباه می کنه. فلافل اصلاً یک غذای ترکیه ای است. اما ممکنه بشه گفت تبوله لبنانیه. همه می دونن ما اونرو اختراع کردیم.»

عبود قبول دارد که ثبت حقوق فلافل به نفع لبنانی ها کار مشکلی است چراکه مصری ها و سوریه ایها نیز روی آن ادعا دارند. احتمالاً تبوله برای شناخته شدن به عنوان غذای اختصاصی لبنانی ها بیشترین شانس را دارد. اما عبود عمیقاً باور دارد که در بازار  ارزشمند حموص برنده بازی خواهد بود. انجمن صنایع لبنانی بازار جهانی حموص را ۱ میلیارد دلار (معادل ۵۹۰ میلیون پاوند) تخمین زده است. تنها در بریتانیا هر روز ۵۰۰،۰۰۰ کاسه حموص مصرف می شود. وی می گوید: «ما معتقدیم که می توانیم ثابت کنیم که این لبنانی ها بودند که در اواخر دهه ۵۰ حموص را تجاری کردند. این نام متعلق به ما می باشد و اگر Marks & Spencer یا Tesco خواهان تولید این محصول هستند، باید آنرا در لبنان تولید کنند و یا آنرا با نام دیگری بفروشند».

اقدامات انجمن در اسرائیل واکنشی از سوی مقامات رسمی به دنبال نداشت، اما در اورشلیم [بیت المقدس، قدس یا …] بعضی را برانگیخت تا عطف به میراث مشترک یهودیان و اعراب از جانب حضرت ابراهیم، ادعا کنند که حموص به تمام مردم منطقه تعلق دارد.

این حرکت همچنین باعث اعتراض برخی متخصصین در زمینه های مختلف غذائی نیز شد. اینان ادعا می کنند که منشاء این غذاها سرزمین شام است، که چهار کشور سوریه، لبنان، فلسطین و اردن را شامل می باشد. این منطقه قبل از دخالت غربیان، تعریف مرزهای جدید و ایجاد کشور اسرائیل در سال ۱۹۴۸ کلاً به عنوان یک منطقه واحد شناخته می شد.

رامی زوریاک، پروفسور کشاورزی و اکوسیستم در دانشگاه آمریکائی بیروت و نویسنده کتاب “Slow Food” در لبنان می گوید: «شاید غذاهائی نظیر فلافل لبنانی نیستند، اما در اسرائیلی نبودن آن نیز کوچکترین شکی وجود ندارد. چگونه می توان چنین ادعائی را طرح کرد وقتی اسرائیل خود بیش از ۶۰ سال عمر ندارد؟ اما مرزهای لبنان نیز ۶۰ پیش تعریف شدند. مردم منطقه به طور غریزی در برابر آنچه که به عنوان دزدی زمین و فرهنگ از سوی اسرائیلی ها دیده می شود، واکنش نشان می دهند، اما نسبت دادن فلافل به لبنان به همان میزان پوچ و شونیستیک۳ است که نسبت دادن آن به اسرائیل».

اما در عزم عبود برای تعقیب مساله خصوصاً در ارتباط با آنچه که وی آنرا سوء تفاهم در مورد فرهنگ عربی می داند، خللی دیده نمی شود. وی می گوید: «این روزها مد شده که هر چیزی خاورمیانه ای خوب را اسرائیلی و هر چیز بد را عربی بدانند. زمانیکه من در لندن زندگی می کردم، همه تعجب می کردند وقتی می فهمیدند که ما شراب لبنانی می نوشیم. اما واسه چی؟ به نظر شما مسیح شراب بوردو می نوشید؟»

 

۱– در ۹ ژوئن ۲۰۰۶، در شهر کوچک قرنه شهوان از شهرهای واقع در جبل لبنان

۳ دیدگاه

  1. حاج صادق ۲۲ مهر ۱۳۸۷